สาเหตุและวิธีการดูแล จุดด่างดำที่เกิดขึ้นตามอายุ

จุดด่างดำ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของสีผิว ทำให้เกิดจุดหมองคล้ำ
บริเวณที่มักเกิด คือ หน้า มือ และบริเวณที่สัมผัสกับแสงแดดบ่อยๆ โดยมักเกิดขึ้นในคนที่อายุ 40 ปีขึ้นไป

สาเหตุและปัจจัยกระตุ้น

จุดด่างดำ เกิดจาการที่ผิวสร้างเม็ดสีเมลานินในบริมาณที่มากเกินไป
โดยจะเกิดมากในคนที่มีผิวสีเข้ม พบได้เท่าๆกันทั้งชายและหญิง

สาเหตุของการสร้างเม็ดสีเมลานินที่มากเกินไป เกิดจาก แสงแดด พันธุกรรม อายุ ฮอร์โมน การอักเสบของผิว ซึ่งจุดด่างดำมีหลายชนิด เช่น จุดด่างดำ ที่เกิดจากอายุที่มากขึ้น
มักพบบริเวณ มือ ใบหน้า และบริเวณที่ผิวบอบบาง หรือบริเวณที่สัมผัสแสงแดดมากๆ รวมถึงอายุที่เพิ่มมากขึ้น

Forehead with visible age spots of a middle-aged person — รอยดำเกิดในคนอายุ 40 ปีขึ้นไป - เกิดบริเวณใบหน้า มือ แขน และหัวไหล่

Clasped hands — รอยดำพบมากในบริเวณที่สัมผัสกับแสงแดดบ่อยๆ เช่น หลังและมือ

ถ้าจุดด่างดำ มีขนาดที่เปลี่ยนแปลงไป แนะนำให้ไปปรึกษาแพทย์ผิวหนัง เพื่อทำการตรวจ และวินิจฉัยอย่างละเอียด

สาเหตุของ Age spots

เกิดจากเซลล์สร้างเม็ดสี (Malanocytes) สร้างเม็ดสีในปริมาณที่มากเกินไป
กระบวนการสร้างเม็ดสี เริ่มจากเอนไซม์ไทโรซิเนส (Tyrosinase) ที่อยู่ภายในเมลาโนโซมเปลี่ยนสร้างตั้งต้นให้เป็นเม็ดสีเมลานิน และเคลื่อนย้ายเม็ดสีเมลานินจาก Melanocytes มาอยู่ที่เซลล์ผิวหนังชั้นบน

ภาพแสดงกระบวนการสร้างเม็ดสี — เอนไซม์ไทโรซิเนส (Tyrosinase) ทำหน้าที่สร้างเม็ดสีเมลานิน ถ้าเอนไซม์นี้ทำงานมาก ก็จะเกิดการสร้างเม็ดสีที่มากขึ้น

Dermo-cosmetic solutions for age spots

ปกติแล้วเม็ดสีเมลานิน มีประโยชน์ในการช่วยดูดซับรังสียูวีจากแสงแดด
แต่ถ้าผิวหนังสัมผัสกับแสงแดดมากเกินไป Melanocytes จะสร้างเม็ดสีเมลานินในปริมาณที่มากขึ้น ส่งผลให้เกิด จุดด่างดำคล้ำเสียพบบ่อยบริเวณหน้า มือ และผิวบอบบาง
เมื่ออายุมากขึ้น การสร้างเม็ดสีก็จะยิ่งเกิดมากขึ้น ส่งผลให้เกิด จุดด่างดำ มากขึ้น

Woman holding one hand in front of her face to protect from sun — การปกป้องผิวจากแสงแดดอย่างถูกวิธีช่วยลดการสร้างเม็ดสีเมลานินได้

Female decolette with age spots — Age spots เกิดจากการสร้างเม็ดสีเมลานินที่มากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณที่ผิวบอบบาง

การรักษา Age spots

มี 2 วิธีการที่แพทย์เลือกใช้ 1) การผลัดเซลล์ผิว เพื่อขจัดเม็ดสีเมลานินออกไป 2) การควบคุมการสร้างเม็ดสี วิธีการขจัดเม็ดสีโดยการผลัดเซลล์ผิว ทำได้โดยการลอกหน้า (chemical peel) และการทำเลเซอร์ (laser) ซึ่งอาจทำให้ผิวเกิดการระคายเคือง อักเสบและร้อนที่ผิวได้ ซึ่งยิ่งมีโอกาสทำให้ผิวเกิดการสร้างเม็ดสีที่มากขึ้น (post-inflammatory hyperpigmentation)

วิธีการผลัดเซลล์ผิว เพื่อขจัดเม็ดสีเมลานิน

การลอกหน้า (Chemical peel) เช่น การใช้กรดผลไม้ (Glycolic Acid, AHA) ทาบริเวณที่มีจุดด่างดำ เพื่อผลัดเซลล์ผิวที่เสื่อมสภาพแล้วออกไป ทำให้เกิดการสร้างเซลล์ผิวใหม่

เทคนิคเลเซอร์ (Fraxel, Erbium YAG) และเทคนิค IPL (Intense Pulse Light) เป็นการยิงแสงเลเซอร์เพื่อทำให้เม็ดสีกระจายตัว แล้วผลัดออกไปกับเซลล์ผิวที่เสื่อมสภาพแล้ว

Laser therapy used on feamale hand — ถ้าต้องการคำแนะนำเพิ่มเติมในเรื่องเลเซอร์ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ผิวหนัง

การควบคุมการสร้างเม็ดสี

มีสารหลายชนิดที่มีคุณสมบัติในการช่วยควบคุมการสร้างเม็ดสีเมลานิน

Hydroquinone 2-4% เป็นสารที่ใช้อย่างแพร่หลายมานาน แต่ก็มีโอกาสทำให้ผิวเกิดการระคายเคืองได้ จึงถุกนำมาใช้ในผลิตภัณฑ์ดูแลผิวในความเข้มข้นต่ำๆ
Kojic Acid สารสกัดธรรมชาติที่ได้มาจาก Japanese rice wine แต่อย่างไรก็ตาม สารชนิดนี้ลดการสร้างเม็ดสีเมลานินได้ไม่ดีพอ
Glycolic Acid ป็นสารที่ใช้แพน่หลายในเทคนิค Chemical peel และอยู่ในผลิตภัณฑ์ที่ช่วยลดการสร้างเม็ดสีหลายตัว
Vitamin C มักถูกใช้ร่วมกับสารอื่นๆ เพื่อช่วยลดการสร้างเม็ดสีเมลานิน

นอกจากการควบคุมการสร้างเม็ดสีเมลานินแล้ว ยังมีสารอื่นๆ อีกที่ช่วยป้องกันการเกิดจุดด่างดำใหม่

การใช้ครีมกันแดด เพื่อลดการทำร้ายผิวจากแสงแดด
Arbutin พบได้ในผลิตภัณฑ์ whitening หลายชนิด แต่ก็ยังต้องระวังในเรื่องความปลอดภัย
Retinoids (Vitamin A) เป็นสารที่มีประสิทธิภาพ แต่อาจเกิดการระคายเคือง และแพ้ได้ง่าย และไม่แนะนำให้ใช้ในสตรีมีครรภ์และให้นมบุตร ด้วยเหตุผลในเรื่องความปลอดภัย

Woman using sun spray on her arm — การปกป้องผิวจากแสงแดดอย่างถูกวิธีช่วยลดการสร้างเม็ดสีเมลานินได้

Pregnant woman touching her belly — จุดด่างดำมีโอกาสเกิดได้ในช่วงตั้งครรภ์ เนื่องมาจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน

B-Resorcinol

สารที่พิสูจน์แล้วว่ามีประสิทธิภาพในการลดการสร้างเม็ดสีเมลานินจาก
จุดกำเนิด ซึ่ง B-Resorcinol เป็นสารสำคัญที่อยู่ในผลิตภัณฑ์ ยูเซอริน ไวท์ เทราพี โดยมีคุณสมบัติช่วยยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ไทโรซิเนส โดยไม่ทำให้ผิวเกิดการระคายเคือง