โควิด-19 เป็นโรคชนิดหนึ่งที่มีความเกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจโดยตรง ซึ่งนอกจากอาการหายใจลำบาก หายใจได้ไม่เต็มปอดแล้ว การติดเชื้อโควิด-19 ยังมีสัญญาณเตือนอย่างอื่นด้วย คือ ความผิดปกติทางผิวหนัง หรือ ผื่นแดงโควิด ซึ่งแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคผิวหนัง พบว่าอาการของผู้ป่วยที่ติดเชื้อโควิด-19 ทั้งหมด ประมาณ 0.2 - 20% มีอาการผื่นแดง หรือผื่นลักษณะอื่นๆ ร่วมด้วย

ผู้ป่วยโรคโควิด-19 ที่มีอาการทางผิวหนังในประเทศแถบยุโรปและประเทศแถบเอเชียจะมีอาการทางผิวหนังแตกต่างกัน โดยผู้ป่วยโรคโควิด-19 ในประเทศแถบเอเชียมักมีอาการผื่นลมพิษ ผื่นแดงทั่วตัว หรือผื่นแบบตุ่มน้ำ หลังจากมีอาการผิดปกติของระบบทางเดินหายใจ หรือบางรายอาจพบผื่นแดงโควิดก่อนที่จะมีอาการผิดปกติอย่างอื่นตามมา เช่น ไข้สูง ลิ้นไม่รับรส จมูกไม่ได้กลิ่น หรืออาการอื่นๆ ผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการผิดปกติทางผิวหนังในประเทศแถบยุโรป และประเทศแถวเอเชียจะมีอาการผิดปกติทางผิวหนังแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ

สำหรับสาเหตุที่ของการเกิดผื่นแดงเมื่อเป็นโควิดนั้น ยังไม่มีผลการวิจัยยืนยันที่ระบุแน่ชัด แต่ในทางการแพทย์สันนิษฐานว่าผื่นแดงโควิด (Maculopapular) ตุ่มแบน รอยแดง ที่กระจายบนผิวหนังตามส่วนต่างๆ บนร่างกาย อาจจะมาจากผลข้างเคียงของยาที่ใช้ในการรักษาเชื้อโควิด-19 หรือมาจากการที่เลือดภายในร่างกายไหลเวียนไม่ดีทำให้เกิดเป็นผื่นแดงดังกล่าวขึ้นมาได้ แต่ก็จะหายไปเมื่อผู้ป่วยหายจากอาการโควิด-19 เป็นระยะเวลา 7-14 วัน

สังเกตลักษณะของผื่นโควิด ได้ 8 ลักษณะได้ดังนี้

1. ผื่นโควิดที่นิ้วเท้า
   เรียกว่า Covid Toe มีลักษณะเป็นตุ่มสีแดง และสีม่วง นูนๆที่นิ้ว หรือนิ้วเท้า ส่วนใหญ่มักมีอาการเจ็บร่วมและอาการคันร่วมด้วย ผื่นแดงโควิดที่เท้าส่วนใหญ่มักพบในเด็ก และพบในคนผิวขาว (Caucasian) มากกว่าคนผิวสี มักพบในประเทศที่มีอากาศหนาว
2. ผื่นโควิดที่คอและหน้าอก
   จะมีลักษณะเป็นสีชมพูอ่อน และสีแดง สำหรับผู้ที่มีผิวสองสีผื่นอาจจะมีมีลักษณะเป็นสีน้ำตาลเข้ม สีม่วง หรือสีเทาได้ โดยผื่นโควิดชนิดนี้มักขึ้นหลังจากการติดเชื้อไวรัส และใช้เวลารักษานานกว่าผื่นแบบอื่นๆ
3. ผื่นและตุ่มใสขึ้นที่ปาก
   หรือข้างในปาก มีลักษณะเป็นตุ่มเล็กๆ ใสๆ เมื่อรักษาหายแล้วมักส่งผลให้ริมฝีปากแห้ง และปากลอกเป็นขุยได้
4. ผื่นแดงและตุ่มน้ำตามผิวหนัง
   มีลักษณะเป็นผดแดงเล็ก มักขึ้นตามแขน ขา และข้อศอก ส่วนใหญ่ที่พบผื่นแดงโควิดตามผิวหนังมักมีอาการไม่รุนแรง
5. ผื่นกลีบกุหลาบร่างแห
   ผื่นที่มีลักษณะคล้ายร่างแห หรือตาข่าย ผื่นชนิดนี้เกิดจากการไหลเวียนของเลือดที่ช้ากว่าผิด ทำให้เกิดเป็นผื่นคล้ายร่างแหขึ้นมากบริเวณผิวหนัง มีทั้งสีอ่อนและสีเข้ม สามารถพบได้ในผู้ป่วยโควิด-19 ที่มีอาการรุนแรงปานกลาง
6. ผื่นคล้ายจุดเลือดใต้ผิวหนัง
   หรือ ผื่นเส้นเลือดอักเสบ (Vasculitic) ผื่นชนิดนี้มักเกิดจากเส้นเลือดอักเสบ มักขึ้นบริเวณขา พบได้ 6 - 8 % ในผู้ป่วยที่ติดเชื้อโควิดที่มีอาการรุนแรงมาก และมักพบในผู้ป่วยผู้สูงอายุ และพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง
7. ผื่นลมพิษ
   จะมีอาการเหมือนลมพิษทั่วไป มักขึ้นตามลำตัวและแขนขา โดยผื่นลมพิษสามารถเกิดขึ้นได้ ตั้งแต่ช่วงก่อน ระหว่าง หรือหลังที่มีอาการติดเชื้อโควิด-19 มักพบผื่นลมพิษร่วมกับอาการผิดปกติที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจ
8. ไข้ออกผื่น
   เป็นอาการที่เกิดขึ้นจากการติดเชื้อไวรัส มีลักษณะเป็นผดผื่นขึ้นมาตามบริเวณผิวหนังบนร่างกาย รอยจุด ตุ่มนูนสีชมพูไปจนถึงสีแดงแผ่ขยายออกเป็นวงกว้างมากกว่าผื่นทั่วๆ ไป ส่วนใหญ่ไม่ก่อให้เกิดความรู้สึกคันบริเวณผิวหนังที่ผื่นขึ้น แต่ในบางครั้งอาจจะมีอาการคันร่วมด้วย

เมื่อเปรียบเทียบลักษณะของผื่นโควิดกับผื่นภูมิแพ้ มีความแตกต่างกัน โดยลักษณะของผื่นภูมิแพ้จะมีลักษณะเบื้องต้นดังนี้

• มีอาการผิวแห้งและคัน
• ผิวหนังอักเสบบริเวณข้อพับและข้อศอก
• ผิวหนังแห้งลอกเป็นบริเวณกว้าง
• คันตามผิวโดยเฉพาะเวลากลางคืน
• บรรเทาได้ด้วยยาแก้แพ้

สำหรับการดูแลรักษาตัวเอง จากผื่นแดงโควิดนั้น ขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของผื่น หากอาการรุนแรงควรพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยและรักษาว่ามีความเกี่ยวข้องทางผิวหนังในผู้ติดเชื้อโควิด-19 หรือไม่ ทางแพทย์ผิวหนังอาจมีการสะกิดชิ้นเนื้อเพื่อส่งตรวจ แล้วจึงทำการรักษาผิวหนังตามภาวะนั้นๆ ต่อไป อย่างไรก็ตามหากมีอาการผื่นไม่เยอะมาก สามารถดูแลตัวเองเบื้องต้นได้ด้วยวิธีดังต่อไปนี้

• วิธี 1 การทำความสะอาดผิวและร่างกายให้สะอาด ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยนต่อผิว ไม่ทำให้ผิวเกิดการระคายเคือง
• วิธี 2 หมั่นล้างมือเป็นประจำ และงดแกะเกาบริเวณที่เป็นผื่น
• วิธี 3 รับประทานยา การให้ยาสเตียรอยด์รักษาอาการตุ่มนูน ตุ่มคัน ยาแก้แพ้รักษาอาการลมพิษ เป็นต้น
• วิธี 4 พักผ่อนให้เพียงพอ
• วิธี 5 ดื่มน้ำสะอาดให้มากๆ
• วิธี 6 หากผิวมีอาการแห้งหรือระคายเคืองมากสามารถเลือกใช้ Eucerin OMEGA BALM LIGHT TEXTURE บาล์มบำรุงผิวหน้าและผิวกายเนื้อบางเบา เพื่อบรรเทาอาการแสบ แห้งแดง หรือคันจากการระคายเคืองมีสารสกัดจากธรรมชาติสำคัญอย่าง Licochalcone A ที่ช่วยลดปัญหาผิวแห้ง แดง และการระคายที่มีสาเหตุจากผิวแห้ง พร้อมผสาน Omega 3&6 fatty acids และ Ceramides เพื่อคืนความชุ่มชื่นและฟื้นบำรุงชั้นปกป้องผิว ให้มีสุขภาพดีขึ้น สูตรอ่อนโยน ปราศจากพาราเบน น้ำหอม และสี และช่วยลดโอกาสการกลับเป็นซ้ำของปัญหาผิวแห้ง แดง คัน ระคายเคือง สามารถใช้ได้ในผิวที่บอบบาง แพ้ง่าย และในเด็กทารก

ผื่นแดงจากการป่วยโควิด-19 หรืออาการผื่นโควิด-19 แม้จะพบได้ไม่บ่อย แต่หากเกิดขึ้น ก็ไม่ควรตื่นตระหนกกับอาการดังกล่าว แต่ต้องให้ความสำคัญกับการรักษาโควิด-19 ก่อนเป็นอันดับแรก จากนั้นจึงมาดูแลตัวเองรักษาผื่นแดงตามคำแนะนำของแพทย์ต่อไป

Ref :

1. https://www.healthline.com/health/skin-disorders/covid-rash#rashes-and-covid-19
2. https://www.aad.org/public/diseases/coronavirus/covid-toes
3. https://www.health.com/condition/infectious-diseases/coronavirus/types-of-rashes-covid-19

อาการแพ้ยุง หรือผื่นแพ้ยุง (Mosquito Allergy, Skeeter Syndrome) เกิดจากผิวหนังอักเสบจากการแพ้สารก่อน้ำลายของยุง ที่เข้าไปทำปฏิกิริยากับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย ซึ่งโปรตีนที่อยู่ในน้ำลายของยุงจะถูกปล่อยลงไปในเลือด ทำให้เลือดไม่เป็นก้อน และยุงสามารถดูดเลือดได้ง่าย เป็นสาเหตุทำให้เกิดผื่นแพ้ยุงได้

สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้ยุง เมื่อถูกยุงกัด ผิวหนังจะเกิดตุ่มนูน บวมแดงมาก มีอาการคันบริเวณนั้นมากกว่าปกติ และมักเกิดหลังถูกยุงกัดภายในเวลาไม่นาน และมีตุ่มใสบวมแดงขึ้นบนผิวหนังนานเป็นสัปดาห์กว่าจะหาย บางรายเป็นหนักจนต้องให้แพทย์ทำการรักษา

อาการ “แพ้ยุง” (insect bite reaction) บริเวณที่ถูกกัด หรือบริเวณรอบๆ เช่น บริเวณแขน, ขา และ ใบหน้า มักจะมีตุ่มบวมสีแดง ลักษณะคล้ายตุ่มลมพิษขนาดเล็ก เรียกว่า papular urticaria ซึ่งผิวหนังจะหลั่งสารฮิสตามีน (Histamine) ออกมากระตุ้น จึงทำให้เกิดอาการคันต่อเนื่อง หากมีอาการคันมากอาจเผลอเกาจนเกิดแผลถลอก หรือเกิดการอักเสบที่ผิวหนังเพิ่มขึ้น เวลาหายมักจะเป็นรอยดำหรือรอยขาวกลมๆ ที่ล้อมรอบวงสีดำตามแขนขาทั้ง 2 ข้าง ถ้ามีการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำซ้อนอาจเกิดแผลลึก เมื่อหายจะเป็น แผลเป็นซึ่งทำให้เกิดผลกระทบในเรื่องของสุขภาพและผิวพรรณตามมาได้ อาจแบ่งลักษณะอาการได้ ดังนี้

• คันตามผิวหนัง ผิวหนังบวมอย่างรุนแรงคล้ายกับการถูกสัตว์หรือแมลงมีพิษต่อย มีอาการบวมตามผิวหนังบริเวณใดบริเวณหนึ่งเป็นวงกว้าง ขนาดตั้งแต่ 2–10 เซนติเมตร ภายใน 1 ชั่วโมงหลังถูกกัด และอาการรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ หรือเกิดอาการบวมทั่วร่างกาย หากมีอาการเหล่านี้ ควรไปพบแพทย์ทันที
• ปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรง (Anaphylaxis) หรือภาวะแพ้อย่างรุนแรง อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ หากพบอาการลมพิษ คอบวม ริมฝีปากบวม หายใจไม่ออก หายใจมีเสียงหวีดแหลม เวียนหัว และคล้ายจะเป็นลม ควรไปพบแพทย์ทันที

การรักษาอาการแพ้ยุงมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการในแต่ละบุคคล

• วิธี 1 หากถูกยุงกัดควรทำความสะอาดผิวหนังในจุดที่ถูกกัดด้วยน้ำและสบู่ ซับให้แห้ง จากนั้นประคบเย็นเพื่อบรรเทาอาการบวมโดยประคบตรงที่ถูกกัดประมาณ 10 นาที
• วิธี 2 ใช้ยาแก้แพ้ สำหรับผู้ที่แพ้ยุงที่มีอาการไม่รุนแรง ยาแก้แพ้จะช่วยยับยั้งการหลั่งสารฮิสตามีน (Histamines) ซึ่งจะหลั่งออกมามากขึ้นเมื่อร่างกายสัมผัสกับสารที่แพ้ ในกรณีนี้คือสารบางอย่างจากน้ำลายของยุงที่เข้าสู่ร่างกายผ่านการกัดทำให้เกิดอาการแพ้ สามารถช่วยบรรเทาอาการผื่นแดงคันและอาการบวมเล็กน้อยได้เท่านั้น หากมีอาการรุนแรงมากขึ้นควรรีบไปพบแพทย์ทันที
• วิธี 3 ห้ามเกาบริเวณรอยที่ถูกยุงกัด เพราะเป็นการกระตุ้นให้อาการคันและการอักเสบบนผิวหนังเป็นมากขึ้น และยังทำให้ผิวบริเวณที่ถูกยุงกัดเกิดรอยแผลขนาดเล็กขึ้นด้วย

หากมีอาการคันสามารถใช้ Eucerin OMEGA SOOTHING CREAM เพื่อบำรุงผิวหน้าและผิวกาย เฉพาะจุดเพราะมีผสมของ โอเมก้า ออยล์ และ ลิโคชาลโคน เอ ช่วยลดโอกาสการกลับมาเป็นซ้ำของปัญหาผิวแห้ง แดง คัน ระคายเคือง ช่วยคืนความชุ่มชื่นและฟื้นบำรุงชั้นปกป้องผิว ให้มีสุขภาพดีขึ้น สูตรอ่อนโยน ปราศจากพาราเบน น้ำหอม สี และสามารถใช้ได้แม้ในผิวเด็กทารก

• วิธี 4 หากเป็นผื่นบริเวณกว้าง คันมาก หรือมีอาการอักเสบของผิวหนัง แนะนำปรึกษาเภสัชกรหรือแพทย์ เพื่อขอคำแนะนำที่เหมาะสมในการรักษา เช่น ยาแก้แพ้ หรือ ยาทาภายนอก เพื่อลดอาการอักเสบของผิวหนังโดยสามารถใช้ครีมบำรุงผิวอย่าง Eucerin OMEGA BALM บาล์มบำรุงผิวกายที่สามารถใช้ได้ทุกวันสำหรับผู้มีปัญหาผิวแห้ง แดง คัน ช่วยบรรเทาอาการคัน ลดการระคายเคืองช่วยคืนความชุ่มชื่น เสริมเกราะป้องกันให้ผิวแข็งแรงขึ้น สามารถใช้ได้แม้ผิวบอบบางของเด็กทารก

การป้องกันไม่ให้ยุงกัดเป็นเรื่องที่สำคัญมาก นอกจากจะทำให้เกิดอาการผื่น คัน แพ้ยุง ตุ่มนูนแดงแล้ว ยุงยังเป็นพาหะนำโรค ที่อาจก่อให้เกิดอันตรายแก่ร่างกายอีกมากมาย เช่น โรคไข้เลือดออก, โรคมาลาเรีย, โรคชิคุนกุนยา, โรคซิก้าหรือโรคเท้าช้าง เป็นต้น โดยมีแนวทางในการป้องกันดังนี้

• คอยกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง และเปลี่ยนถ่ายภาชนะไม่ให้มีน้ำขัง
• หลีกเลี่ยงแหล่งที่มียุงชุม รวมทั้ง ระมัดระวังไม่ให้ยุงกัด
• ติดมุ้งลวดทั่วบ้าน รวมทั้งเลือกสวมเสื้อผ้าปกปิด คลุมแขน ขา
• พกสเปรย์กันยุง สูตรแห้งและเย็นติดตัวไว้ทา ป้องกันไม่ให้โดนยุงกัด
• จุดยากันยุงชนิดขดทั่วบ้าน หรือฉีดสเปรย์กำจัดยุงรอบๆ บ้าน เพื่อไล่ยุงไม่ให้มารบกวนทุกคนในครอบครัว

สำหรับใครที่มีอาการแพ้ยุงควรป้องกันและลดความเสี่ยงจากการถูกยุงกัด โดยหลีกเลี่ยงจากสถานที่ซึ่งเป็นอยู่อาศัยของยุง เช่น แหล่งน้ำ หรือพื้นที่ธรรมชาติ ควรดูแลตนเองให้มากขึ้นด้วยการพกยาแก้แพ้ สเปรย์ป้องกันยุง รวมทั้งหาครีมที่ช่วยบรรเทาอาการคัน หรือผื่นแพ้จากยุง ซึ่งช่วยลดสาเหตุการเกิดผื่นแพ้ยุงได้