ผื่นขึ้นตามตัวเกิดจากอะไร? ควรดูแลรักษาอย่างไรดี

อาการผื่นขึ้นตามตัวเป็นกลุ่มอาการทางผิวหนังที่พบได้บ่อย และมักนำไปสู่การแกะ เกา จนผิวหนังระคายเคือง โดยเฉพาะในคนที่มีผิวแพ้ง่าย บอบบางจะไวต่อการระคายเคืองเป็นพิเศษ จากการสัมผัส หรือต้องเผชิญปัจจัยกระตุ้นต่างๆ และอาการคันยุบยิบ สร้างความรำคาญใจและส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันไม่น้อย หลายคนอาจสงสัยว่าผื่นแดง ตุ่มใส หรืออาการคันเหล่านี้เกิดจากอะไร เป็นสัญญาณของโรคร้ายแรงหรือไม่ และควรดูแลตัวเองอย่างไรดี คนที่มีอาการควรทำความเข้าใจอาการผื่นขึ้นตามตัว ตั้งแต่สาเหตุที่พบบ่อย ประเภทของผื่นที่แตกต่างกัน วิธีดูแลรักษาเบื้องต้นด้วยตนเอง และที่สำคัญคือ สัญญาณอันตรายที่ต้องรีบไปพบแพทย์

ก่อนจะไปดูสาเหตุทั่วไป สิ่งสำคัญที่สุดคือการสังเกตอาการที่เป็นสัญญาณอันตราย หากคุณมีผื่นขึ้นตามตัวร่วมกับอาการเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วน

• มีไข้สูง: ผื่นร่วมกับอาการไข้ อาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อที่รุนแรง
• หายใจลำบาก หรือแน่นหน้าอก: อาจเป็นอาการของโรคภูมิแพ้ชนิดรุนแรง (Anaphylaxis)
• ผื่นลามทั่วร่างกายอย่างรวดเร็ว: การแพร่กระจายของผื่นที่รวดเร็วผิดปกติควรได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์
• ผื่นมีลักษณะเป็นตุ่มน้ำ ตุ่มหนอง หรือพุพอง: อาจบ่งบอกถึงการติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส
• มีอาการปวดแสบปวดร้อนอย่างรุนแรง: เช่น กรณีของโรคงูสวัด
• ผื่นขึ้นบริเวณเยื่อบุต่างๆ: เช่น ในปาก ในตา หรือบริเวณอวัยวะเพศ

หากไม่แน่ใจ ควรปรึกษาแพทย์ผิวหนังทันที

อาการผื่นคันตามตัวอาจมีที่มาจากหลายปัจจัย การทำความเข้าใจสาเหตุจะช่วยให้เราหลีกเลี่ยงและรับมือได้อย่างถูกวิธี

1. โรคผิวหนังโดยตรง:
• ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic Dermatitis/Eczema): มักเกิดในผู้ที่มีผิวแห้งและบอบบาง เกราะป้องกันผิวไม่แข็งแรง ทำให้ปัจจัยภายนอกกระตุ้นให้เกิดการอักเสบได้ง่าย
• ลมพิษ (Urticaria): เกิดจากปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันต่อสิ่งกระตุ้นต่างๆ เช่น อาหาร ยา หรือการติดเชื้อ มีลักษณะเป็นผื่นนูนแดง บวม และคันมาก
• ผื่นแพ้สัมผัส (Contact Dermatitis): เกิดเมื่อผิวหนังสัมผัสกับสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง (เช่น สบู่, ผงซักฟอก) หรือสารก่อภูมิแพ้ (เช่น โลหะนิกเกิล, ยาง, น้ำหอม)
2. การติดเชื้อ:
• เชื้อไวรัส: เช่น โรคหัด, อีสุกอีใส, งูสวัด ซึ่งมักจะมีไข้และอาการอื่นร่วมด้วย
• เชื้อแบคทีเรีย: ทำให้เกิดการติดเชื้อที่ผิวหนัง มีลักษณะเป็นตุ่มหนอง หรือแผลพุพอง
• เชื้อรา: เช่น โรคกลาก เกลื้อน มักเกิดบริเวณที่อับชื้นและมีเหงื่อออกมาก
3. ปฏิกิริยาต่อปัจจัยภายนอก:
• แมลงสัตว์กัดต่อย: เช่น ยุง มด หรือตัวเรือด ทำให้เกิดตุ่มแดงคัน
• สภาพอากาศ: อากาศที่ร้อนจัดทำให้เกิด "ผดร้อน" ส่วนอากาศที่หนาวและแห้งก็ทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้นและเกิดอาการคันได้ง่าย
• เสื้อผ้า: เนื้อผ้าที่ระคายเคือง เช่น ผ้าขนสัตว์ หรือสารเคมีตกค้างจากผลิตภัณฑ์ซักผ้า อาจกระตุ้นให้เกิดผื่นได้
4. ปัจจัยภายในร่างกาย:
• อาหาร: การแพ้อาหารบางชนิด เช่น อาหารทะเล, ถั่ว, นม สามารถทำให้เกิดผื่นลมพิษได้
• ยา: การแพ้ยาบางชนิดเป็นสาเหตุสำคัญของผื่นที่เรียกว่า "ผื่นแพ้ยา"
• ความเครียด: ความเครียดส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกันและฮอร์โมน สามารถกระตุ้นให้ผื่นภูมิแพ้หรือลมพิษกำเริบได้
5. โรคทางระบบอื่นๆ:
ในบางกรณี ผื่นคันอาจเป็นอาการแสดงของโรคภายในร่างกาย เช่น โรคตับ หรือโรคไต

ประเภทผื่น	สาเหตุ	การดูแลรักษา
ผื่นคันทั่วไป	ผื่นคันทั่วไป มักเกิดจากสาเหตุที่ไม่รุนแรง อย่าง ผิวแห้ง อากาศร้อน อากาศแห้ง การเสียดสี การสัมผัสสารระคายเคือง สามารถหายเองได้ภายในเวลาไม่กี่วัน	ใช้โลชั่นทาตามร่างกายเพื่อบรรเทาอาการคันจากผื่นขึ้นที่ตัวเบื้องต้นได้
ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง	ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง ส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นในเด็ก แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้ทุกวัย และมักเกิดร่วมกับอาการภูมิแพ้อื่นๆ รวมถึงการสัมผัส ฝุ่นและมลภาวะด้วย รวมไปถึง - ระดับฮอร์โมนแปรปรวน - ภูมิคุ้มกันของร่างกายบกพร่อง - ปล่อยให้ผิวแห้งนานเกินไป	- อาบน้ำล้างเหงื่อหรือฝุ่นออก - ใช้สบู่อ่อนๆ ไม่มีน้ำหอม ไม่ใส่สารกันเสีย เหมาะกับผิวบอบบาง แพ้ง่าย - หลีกเลี่ยงการใส่เสื้อผ้ารัดรูป เพราะจะยิ่งทำให้เกิดการเสียดสี กระตุ้นให้เกิดการแพ้มีผื่นขึ้นตามตัวและคันมากขึ้น - ทาโลชั่นหลังอาบน้ำทุกครั้ง เลือกโลชั่นที่ไม่มีน้ำหอมหรือสารเคมี ไม่ควรใช้โลชั่นประเภทไวท์เทนนิ่ง เพราะมีกรดผลไม้ ยิ่งทายิ่งระคาย - กินยาแก้แพ้กลุ่มแอนตี้ฮีสตามีน
ผื่นลมพิษ	ผื่นลมพิษ เกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน มักเกิดจากอาหาร ยา การติดเชื้อ หรือแมลงสัตว์กัดต่อย ผื่นลมพิษมักเกิดขึ้นฉับพลันและหายได้เองภายใน 24 ชั่วโมง หากรุนแรงต้องรีบปรึกษาแพทย์	- หลีกเลี่ยงสาเหตุที่ทำให้เกิดผื่นลมพิษ - หมั่นสังเกตอาการผิดปกติ ไม่รับประทานหรือสัมผัสสารก่อภูมิแพ้นั้นๆ - ใช้ยาต้านฮีสตามีนหรือยาแก้แพ้ชนิดที่ไม่ง่วง เพื่อหลีกเลี่ยงผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้น - ดูแลผิวไม่ให้ผิวแห้งตึงจนเกินไป หมั่นทาครีมหรือโลชั่นที่ปราศจากน้ำหอม เพื่อลดความไวของผิวหนัง - ใช้คาลาไมน์ทาบริเวณผื่นลมพิษเพื่อช่วยลดอาการคัน - ไม่แกะ เกา ขีดข่วนผิวหนัง เพราะอาจทำให้เกิดผิวหนังอักเสบได้ - ผู้ที่เสี่ยงมีอาการแพ้หรือต้องการทราบความเสี่ยงในการแพ้สารใดๆ อาจป้องกันได้โดยเข้ารับการตรวจหาสารก่อภูมิแพ้ที่เป็นอันตรายต่อร่างกายได้
ผื่นแพ้สัมผัส	ผื่นแพ้สัมผัส เกิดจากการสัมผัสสารที่ก่อให้เกิดการแพ้และระคายเคืองหรือสารก่อภูมิแพ้ อย่าง สบู่ น้ำหอม โลหะ ยาง มักเกิดขึ้นบริเวณที่สัมผัสกับสารระคายเคืองหรือสารก่อภูมิแพ้	- สังเกตว่าเกิดผื่นแพ้หลังจากสัมผัสสิ่งใด และหลีกเลี่ยงสารที่ก่อให้เกิดอาการผื่นแพ้สัมผัส - เลือกใช้ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติที่ไม่ผสมสี น้ำหอม และสารเคมี เพื่อป้องกันการระคายเคือง ไม่ให้เกิดอาการแพ้ที่อาจเพิ่มมากขึ้น - ดูแลผิวบริเวณที่เป็นผื่นแพ้ ทาครีมหรือโลชั่นที่เหมาะสำหรับผิวแพ้ง่ายให้ผิวชุ่มชื้น ไม่แห้งคัน - ใช้ยากลุ่มสเตียรอยด์ หากมีอาการคันร่วมด้วย สามารถรับประทานยาแก้แพ้ร่วมได้ - หากอาการยังไม่ดีขึ้น ควรเข้าพบแพทย์ผิวหนังเพื่อรักษาได้ทันท่วงที

• ฝุ่นและมลภาวะ เมื่อเราเจอกับฝุ่นละออง หรือไรฝุ่นที่อยู่รอบตัวเรา สิ่งนี้อาจทำให้ผื่นขึ้นตามตัว หรือมีอาการคันตามร่างกายของเรายิ่งกำเริบมากยิ่งขึ้นได้
• อากาศและฤดูกาล ในช่วงอากาศหนาว และอากาศร้อนเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้อาการผื่นขึ้นตามตัว และมีอาการคันของเรากำเริบได้ อย่างในหน้าหนาวเพราะความชื้นในอากาศต่ำ อากาศที่เย็นขึ้นและแห้งอาจทำให้เกิดอาการคันตามร่างกาย และในช่วงหน้าร้อน อากาศที่ร้อนทำให้เหงื่อออกมาตามซอกร่างกายจนทำให้เกิดอาการคันผื่นขึ้นตามตัวในบริเวณที่เกา
• แพ้อาหารบางชนิด ภูมิแพ้อาหารเป็นปฎิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เมื่อเราทานอาหารที่เรามีอาการแพ้อาจจะทำให้เกิดอาการคันตามร่างกายมากขึ้น อาหารที่มักทำให้เกิดอาการแพ้ได้แก่ สัตว์ทะเล กุ้ง ปู ถั่วต่างๆ นมวัว ปลา ไข่ไก่ เป็นต้น
• เครื่องนุ่งห่มและเสื้อผ้าที่เราสวมใส่ เสื้อผ้าที่เราสวมใส่อาจทำให้เราแพ้ได้หรือที่เรียกว่า ผื่นแพ้เสื้อผ้า ซึ่งอาจเกิดจากร่างกายได้สัมผัสกับเส้นใยผ้าบางชนิด และทำให้เราเกิดความระคายเคือง หรืออาจเกิดจากสารเคมีของผงซักฟอกและน้ำปรับผ้านุ่มที่เราใช้ อาจเป็นปัจจัยหนึ่งทำให้ผื่นขึ้นตามตัว หรือผื่นคันกำเริบขึ้นได้

• ใบหน้า
• ลำตัว
• แขน
• ขา
• ข้อพับต่างๆ
• มือ
• เท้า

เมื่อเกิดอาการคัน เรามักเกาบริเวณที่คันแบบไม่รู้ตัว แต่ยิ่งเกา ก็จะยิ่งทำลายเกราะป้องกันผิว ทำให้สารระคายเคืองเข้าสู่ผิวได้มากขึ้น และกระตุ้นให้คันกว่าเดิม กลายเป็น "วงจรผิวแห้งคัน" ที่ไม่จบสิ้น การดูแลที่ถูกต้องคือการตัดวงจรนี้

การดูแลเบื้องต้นทำเองได้ง่ายๆ

• หลีกเลี่ยงการเกา: พยายามตัดเล็บให้สั้น หรือใช้การลูบเบาๆ แทน หากคันมากให้ใช้ผ้าเย็นประคบบริเวณที่มีอาการประมาณ 5-10 นาที
• อาบน้ำอย่างถูกวิธี: อาบน้ำในอุณหภูมิปกติ ไม่ร้อนหรืออุ่นจนเกินไป และใช้เวลาไม่เกิน 10-15 นาที เพื่อไม่ให้ผิวสูญเสียความชุ่มชื้น
• เลือกผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด: ใช้ผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยน ปราศจากสบู่ (Soap-free), น้ำหอม และแอลกอฮอล์
• ซับผิวเบาๆหลังอาบน้ำ ให้ใช้ผ้าขนหนูนุ่มๆ ซับผิวเบาๆ ให้พอหมาด ไม่ควรถูแรงๆ
• ทามอยส์เจอไรเซอร์ทันที: ขั้นตอนที่สำคัญที่สุด คือการทามอยส์เจอไรเซอร์หรือผลิตภัณฑ์บำรุงผิวให้ทั่วร่างกายภายใน 3 นาทีหลังอาบน้ำ เพื่อล็อกความชุ่มชื้นไว้ในผิว

ข้อห้ามเมื่อมีผื่นขึ้นตามตัว

• ห้ามเกา: การเกาอาจทำให้ผิวหนังถลอกและเสี่ยงต่อการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนได้ หากคันมากให้ใช้วิธีลูบเบาๆ หรือประคบเย็นแทน
• หลีกเลี่ยงการอาบน้ำร้อนจัด: น้ำร้อนจะชะล้างไขมันตามธรรมชาติออกจากผิว ทำให้ผิวแห้งและคันกว่าเดิม
• งดใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีแอลกอฮอล์หรือน้ำหอม: เพราะจะทำให้ผิวระคายเคืองมากขึ้น
• อย่าซื้อยาสเตียรอยด์มาทาเองโดยไม่ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: การใช้ยาสเตียรอยด์ที่ไม่ถูกต้องอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากการดูแลเบื้องต้นไม่ดีขึ้น การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมจะช่วยบรรเทาอาการและฟื้นฟูผิวได้อย่างมีประสิทธิภาพ

 

ยาทาแก้คัน:

• คาลาไมน์ โลชั่น (Calamine Lotion): ช่วยบรรเทาอาการคันและระคายเคืองเบื้องต้น
• ยาทากลุ่มสเตียรอยด์ (Topical Steroids): ใช้สำหรับลดการอักเสบของผื่น ควรใช้ภายใต้คำแนะนำของแพทย์หรือเภสัชกร

 

ยารับประทาน:

• ยาแก้แพ้ (Antihistamines): ช่วยลดอาการคันและผื่นลมพิษได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีทั้งชนิดที่ทำให้ง่วงและไม่ง่วง

 

ผลิตภัณฑ์เวชสำอางเพื่อการฟื้นบำรุงเกราะป้องกันผิว:

หัวใจสำคัญของการจัดการผื่นคันที่เกิดจากผิวแห้งและผิวแพ้ง่าย คือการ "เสริมสร้างเกราะป้องกันผิว (Skin Barrier)" ให้แข็งแรงควบคู่ไปกับการให้ความชุ่มชื้น ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนังมักแนะนำให้มองหาผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมที่เน้นให้ความชุ่มชื้นกับผิว

Eucerin OMEGA ATO-CALMING BALM

• เหมาะสำหรับ : เหมาะกับผู้ที่มีผิวแห้งมาก คันตามผิวหนัง
• เนื้อสัมผัส : บาล์มชนิดน้ำมัน เนื้อบางเบา ไม่ทิ้งความมันเหนอะหนะ
• คุณสมบัติ : บาล์มบำรุงผิวหน้าและผิวกาย มีส่วนผสมของสารสกัดจากธรรมชาติ ไขมันจำเป็นในชั้นผิวหนังและ Shea Butter คอยเติมความชุ่มชื้นกลับคืนสู่ผิว ช่วยฟื้นบำรุงผิวแห้ง คันที่อ่อนแอให้กลับมาแข็งแรงขึ้น ลดปัญหาผื่นขึ้นตามตัวและอาการคันตามผิวหนัง ปรับสภาพผิวให้ผิวเนียนนุ่มขึ้น

Eucerin OMEGA ATO-CALMING FACE CREAM

• เหมาะสำหรับ : ผู้มีปัญหาผื่นคันตามตัวและใบหน้า หรือผิวแห้ง แดง คัน หรือผดผื่นที่มีแนวโน้มเป็นผื่นภูมิแพ้และสามารถใช้งานกับผิวเด็กเล็กได้
• เนื้อสัมผัส : เป็นเนื้อครีม เบาบาง เกลี่ยง่าย ซึมลงสู่ผิวได้รวดเร็ว
• คุณสมบัติ : มีสารสกัดจากธรรมชาติ เซราไมด์, โอเมก้า และ 3&6 Fatty Acids ไขมันจำเป็นในชั้นผิวที่ช่วยให้ความชุ่มชื้นและฟื้นบำรุงให้เกราะปกป้องผิวแข็งแรงขึ้น ทำงานร่วมกับ ลิโคชาลโคน เอ ช่วยลดปัญหาผื่นขึ้นตามตัว ผิวแดง คัน หรือการระคายเคืองที่เกิดจากผิวแห้ง ปราศจากพาราเบน น้ำหอม สี และสารที่อาจก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อผิว

Eucerin UREA REPAIR SOOTHING SCENT 5% UREA MOISTURIZING LOTION

• เหมาะสำหรับ : ผู้ที่มีปัญหาผิวแห้งมาก ปัญหาโรคผิวหนัง
• เนื้อสัมผัส : เนื้อครีมเข้มข้น เคลือบผิว เก็บความชุ่มชื้น
• คุณสมบัติ : ครีมบำรุงสูตรข้มข้นผสาน Urea ที่มีคุณสมบัติช่วยกักเก็บและเติมความชุ่มชื้นให้ผิวเรียบเนียน ชุ่มชื้นยาวนานตลอด 48 ชั่วโมง ช่วยลดอาการคันตามผิวหนังที่อาจเกิดขึ้นจากปัญหาผิวแห้งมากได้ สามารถใช้ได้เป็นประจำทุกวัน

การทำความสะอาดผิวกายเป็นอีกหนึ่งจุดเปลี่ยนสำคัญที่ช่วยดูแลให้เกราะปกป้องผิวแข็งแรงและสุขภาพดีขึ้นได้ เนื่องจากอาการผื่นคันตามตัวหรือปัญหาผิวแห้งกร้านนั้นมีเกี่ยวข้องกับความชุ่มชื้นในผิว หากผิวสูญเสียความชุ่มชื้นหรือสมดุลในผิวแล้วก็จะยิ่งเพิ่มโอกาสการเป็นผื่นคันซ้ำซ้อนและผื่นขึ้นตามตัว หรือปัญหาผิวแห้งที่รุนแรงขึ้น ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวกายจำเป็นต้องมีคุณสมบัติในการชำระล้างสิ่งสกปรกได้อย่างดี และช่วยไม่ให้ผิวสูญเสียความชุ่มชื้นออกไป หากมีการเลือกผลิตภัณฑ์อย่างเหมาะสม ใช้งานควบคู่กันจะเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพการดูแลผิวแห้ง อาการคันตามผิวหนังได้ดีมากยิ่งขึ้น

โดยสรุปแล้ว การรับมือกับปัญหาผื่นคันตามผิวหนังต้องอาศัยความเข้าใจในสาเหตุ การหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น และที่สำคัญที่สุดคือ การดูแลเสริมสร้างเกราะป้องกันผิวให้แข็งแรงอยู่เสมอ ด้วยการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมและอ่อนโยนอย่าง Eucerin AtopiControl คุณจะสามารถควบคุมปัญหาผิวแห้ง แดง คัน และกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างสบายใจและมั่นใจอีกครั้ง