ผิวกายแพ้ง่าย และบอบบาง – สาเหตุ ปกป้อง ดูแลผิวแพ้ง่าย

ผิวกายอาจแพ้และระคายเคืองจากหลายสาเหตุ ตั้งแต่ปัจจัยสิ่งแวดล้อม เช่น อุณหภูมิที่เปลี่ยนบ่อย จนถึงปัจจัยภายใน เช่นการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน อาการแพ้และระคายเคืองผิวหนังอาจเกิดขึ้นได้ทุกช่วงเวลาของชีวิต ในบริเวณใดก็ได้ของร่างกาย ฉะนั้นจึงสำคัญอย่างยิ่งที่เราจะต้องทำความเข้าใจก่อนว่า “ผิวแพ้ง่าย” ไม่ใช่สิ่งที่ผิดปกติหรือเป็นโรคทางผิวหนัง

ถึงแม้ว่าจะไม่มีวิธีการแก้หรือรักษาผิวแพ้ง่าย แต่ก็มีวิธีที่จะช่วยให้เราควบคุมและจัดการกับอาการได้ถ้าหากเข้าใจสาเหตุของปัญหา

เกราะป้องกันผิวทำหน้าที่รักษาความยืดหยุ่นของผิวและปกป้องผิวจากปัจจัยภายนอกที่อาจทำให้ผิวแพ้และระคายเคือง การมีระดับกรดในผิวหนังที่สมดุลย์คือหัวใจของการทำหน้าที่ของเกราะป้องกันผิว ที่จะช่วยให้การผลัดผิวเป็นไปตามปกติและปกป้องผิวจากมลภาวะ แบคทีเรีย และสิ่งที่ทำให้ผิวระคายเคืองอื่นๆ

อาการที่สังเกตได้ด้วยตาเปล่า ว่าผิวกายคุณอาจเป็นผิวแพ้ง่าย เช่น

• ผิวแตก
• รอยแดง
• อาการบวม
• ผิวหยาบกร้าน

อาการเหล่านี้อาจมาคู่กับอาการที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า เช่น อาการคัน แสบ หรือผิวตึง

อาการเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นได้ทุกบริเวณของผิวกาย ไม่ว่าจะเป็นแขน ขา ข้อศอก น่อง หรือหลัง และอาจจะปะทุถ้าหากโดนปัจจัยภายนอกกระทบ เช่น อาบน้ำร้อน ครีมทาผิวที่แรงเกินไป ตากแดด เหงื่อออกจากการออกกำลังกาย การอยู่ในห้องแอร์เป็นเวลานาน หรือแม้แต่การล้างมือบ่อยเกินไป ล้วนทำให้สมดุลย์ค่า pH ในผิวเสียไป

 

อาการแพ้แดดอาจทำให้ผิวหนังมีสีแดงและคัน ในบางกรณีอาจมีตุ่มพุพองหรือผื่นร่วมด้วย บริเวณที่มักพบอาการเหล่านี้ เช่น ด้านบนของแขน ฝ่ามือ และหน้าอก การแพ้แดด รวมถึง ผื่นที่เกิดจากแสงแดด หริอ polymorphic light eruption (PLE) มักพบบ่อยและถูกกระตุ้นโดยรังสียูวี ในบางกรณีครีมกันแดดอาจเป็นสาเหตุ 

ผิวขาดน้ำ จริงๆ คือผิวที่มีสุขภาพดีตามปกติแต่เกิดอาการขาดความชุ่มชื้นเนื่องจากขาดอควาพอริน หรือช่องทางเดินของน้ำในและระหว่างเซลล์ผิว จากการทดลองบนผิวหนังเทียม สารกลูโคกลีเซอรอล ช่วยกระตุ้นการสร้างอควาพอรินในผิวหนังได้

ผิวแห้ง อาจมีอาการแตกต่างกันได้หลายแบบ ตั้งแต่ผิวหยาบ สาก ผิวแตก ไปจนถึงผิวมีสีแดง โดยมากมักจะมีอาการคันประกอบด้วย ผิวแห้งสามารถเกิดขึ้นได้ในบริเวณไหนก็ได้ แต่มักพบบ่อยบริเวณมือ เท้า หัวเข่า ข้อศอก สาเหตุการเกิผิวแห้งคือการขาดสารที่สร้างความชุ่มชื้นตามธรรมชาติ อย่างเช่นยูเรีย

ผิวขาดน้ำและผิวแห้งอาจกลายเป็นผิวแพ้ง่าย เช่นเดียวกับอาการหรือโรคผิวหนังอื่นๆ

ถ้าไม่แน่ใจว่าอาการของผิวหนังที่คุณเป็นคืออะไร การทดสอบผิวหนังอาจช่วยได้หรือควรปรึกษาแพทย์ผิวหนังหรือแพทย์เพื่อการวิเคราะห์ที่ถูกต้อง

เกราะป้องกันผิวธรรมชาติ
ผิวของเราเป็นอวัยวะที่มีความมหัศจรรย์ ผิวที่มีสุขภาพดีมีขั้นตอนการทำงานของส่วนต่างๆ ที่สลับซับซ้อนในการสร้างสมดุลย์ในผิวและปกป้องผิวจากปัจจัยภายนอก ชั้นบนของผิวมีฟิล์มบางๆ ที่ประกอบด้วยน้ำ กรดไขมัน และไขมัน ที่มีค่า pH สมดุลอยู่ที่ประมาณ 5 ซึ่งมีความเป็นกรดเล็กน้อย สามารถปกป้องผิวจากการบุกรุกของแบคทีเรียและอัลคาไลน์ได้ 

การทำงานของระบบเหล่านี้ขึ้นอยู่กับเอนไซม์ ในผิวแพ้ง่ายนั้น การทำงานของเอนไซม์ที่ผิดปกติทำให้ผิวบอบบาง อ่อนแอ เกราะป้องกันผิวไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ ทำให้เกิดการสูญเสียน้ำและเปิดโอกาสให้ปัจจัยภายนอกเข้ามาทำร้ายผิว

ผิวแพ้ง่ายสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกช่วงอายุ แต่มักพบบ่อยในเด็กทารกและเมื่อเริ่มมีอายุ ผิวเด็กทารกมีความหนาประมาณเศษ 1 ส่วน 5 ของผิวผู้ใหญ่และเกราะป้องกันผิวยังไม่สามารถทำงานได้เต็มที่ จึงทำให้เซนซิทิฟต่อสารเคมี และรังสียูวี ส่วนผิวผู้ใหญ่นั้นเมื่ออายุมากขึ้น การทำงานของเกราะป้องกันผิวก็เริ่มเสื่อมสภาพลง ไขมันในชั้นผิวเริ่มลดลง การเปลี่ยนแปลงทางฮอร์โมนไม่ว่าจะจากการตั้งครรภ์หรือวัยหมดประจำเดือนล้วนมีผลกระทบกับความสามารถของผิวในการป้องกันสิ่งที่ทำให้เกิดการระคายเคือง สำหรับบางคนที่เป็นโรคภูมิแพ้ก็อาจมีผิวแพ้ง่ายกว่าปกติด้วย

• อากาศเย็นจัดและความชื้นต่ำ ทำให้ร่างกายพยายามรักษาความร้อโดยการทำให้หลอดเลือดในผิวหนังหดตัวลง จึงทำให้ความชุ่มชื้นไม่สามารถไปหล่อเลี้ยงผิวหนังได้ จึงทำให้เกิดภาวะผิวแห้งหรือผิวขาดน้ำ และอาจแตกได้
• อากาศที่ร้อนเกินไปและความชื้นสูงเกินไป ทำให้เหงื่อออกและระเหย จึงทำให้ผิวแห้ง
• อนุมูลอิสระที่เกิดจากรังสียูวีและมลภาวะต่างๆ ทำให้เกราะป้องกันผิวอ่อนแอ ทำให้ผิวแห้งและระคายเคือง 
• การรักษาทางการแพทย์บางประเภท เช่น เรดิโอเธราปี และ ยาปฏิชีวนะ อาจทำให้ผิวมีความเซนซิทิฟและทำร้ายแบคทีเรียสำคัญๆ
• สบู่ทั่วไป นอกจากจะกำจัดสิ่งสกปรกแล้วยังกำจัดไขมันที่สำคัญในการปกป้องผิว นำไปสู่การทำลายสมดุล pH และผิวระคายเคือง

นอกเหนือจากปัจจัยที่ทำให้ผิวแพ้แล้ว ยังมีตัวกระตุ้นอื่นๆ ที่ทำให้อาการแพ้มากขึ้น จึงทำให้ยากต่อการเจาะจงว่าสิ่งใดที่ทำให้เกิดผิวแพ้

เสื้อผ้าที่รัดหรือทำจากใยสังเคราะห์ทำให้เหงื่อออกมากและอาจนำไปสู่การสูญเสียน้ำได้ โดยเฉพาะในบริเวณร่มผ้า

มือของเรามักต้องเผชิญกับสารเคมีต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นที่ทำงานหรือที่บ้าน บางอาชีพก็เช่นกันต้องพบเจอกับสารที่เป็นกรด ด่าง หรือสารละลายทุกๆ วัน 

การใช้ครีมให้ความชุ่มชื้นกับผิวที่มีค่า pH ที่เป็นด่าง จะทำให้ผิวง่ายต่อการระคายเคืองและการติดเชื้อมากขึ้น สารลดแรงตึงผิวเช่นโซเดียม ลอริล ซัลเฟต สามารถทำร้ายโครงสร้างของเซลล์ผิวและทำลายเกราะป้องกันผิว ทำให้ผิวแห้ง

การอยู่ในน้ำนานๆ ก็เช่นกันมีส่วนในการทำร้ายเกราะป้องกันผิวตามธรรมชาติทำให้ไขมันตามธรรมชาติของผิวและปัจจัยที่ให้ความชุ่มชื้นกับผิวหายไป

ในบางกรณี การขัดสีอาจทำให้ผิวแพ้ได้ด้วยจากการที่ไขมันบนผิวหลุดออกไป ซึ่งสามารถเกิดได้จากการเช็ดตัวที่แรงเกินไปหรือการขัดผิวด้วยสครับหรือหินขัดด้วยความรุนแรงเกินไป

การทำงานของเอนไซม์ทิ่ผิดปกติในผิวแพ้ง่ายทำให้เกราะป้องกันผิวไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ การค้นคว้าวิจัยพบว่ามีสารธรรมชาติหลายประเภทที่สามารถช่วยกระตุ้นการทำงานของเอนไซม์และช่วยฟื้นฟูเกราะป้องกันผิวได้ เช่น

• สารแพนทีนอล สะกัดจากวิตามินบี 5 ช่วยลดการสูญเสียน้ำในผิวและเร่งให้กระบวนการรักษาผิวและผลัดเซลล์ผิวเร็วขึ้น 
• สารกลีเซอริน เช่นกันช่วยจับความชุ่มชื้นและอุ้มน้ำไว้ในผิว
• pH5 ซิเทรท บัฟเฟอร์ คืนค่า pH ของผิวตามธรรมชาติ สามารถกักเก็บน้ำมันหล่อเลี้ยงให้คงอยู่ใต้ชั้นผิวยาวนาน  จึงฟื้นบำรุงผิวแห้งเสียสะสมได้อย่างล้ำลึกจากภายใน  

น้ำมันจากพืช เช่น อัลมอนด์และโจโจบา มีกรดไลโนเลอิค ซึ่งเป็นกรดไขมันไม่อิ่มตัวที่ช่วยทำให้เกราะป้องกันผิวแข็งแรงขึ้น การทาน้ำมันบนผิวและนวดจะช่วยกระตุ้นระบบไหลเวียนโลหิตและเพิ่มความยืดหยุ่นของผิวได้

ปกป้องผิวจากแสงแดด สามารถช่วยลดอาการแพ้ได้ ควรหลีกเลี่ยงการออกแดดระหว่างเวลา 11.00-15.00 น. และสวมใส่เสื้อผ้าที่ปกปิดมิดชิด เลือกใช้ครีมกันแดดที่ปราศจากสารที่ทำให้ระคายเคือง

กำหนดเวลาอาบน้ำอย่าให้นานเกินควร และควรใช้น้ำอุ่นมากกว่าน้ำร้อน เมื่ออาบน้ำเสร็จแล้วไม่ควรเช็ดตัว และแค่ซับน้ำให้แห้งเท่านั้น

การเลือกรับประทานอาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระจะช่วยให้ผิวมีสุขภาพดีได้ เลือกรับประทานผักและผลไม้ที่มีสีส้มและสีเหลือง ผักใบเขียว ปลา โดยเฉพาะปลาแซลมอน และถั่ว

การคาดเดาที่ยากของอาการผิวแพ้ง่ายทำให้ในหลายๆ ครั้งการป้องกันมีประสิทธิภาพกว่าการรักษา

สำหรับคนที่มีผิวแพ้ง่ายแล้ว การเลือกผลิตภัณฑ์สำหรับผิวต่างๆ ทั้งผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดหรือครีมทาผิว จำเป็นต้องหลีกเลี่ยงสารที่ทำให้เกิดการระคายเคืองอย่างเช่นสี นอกจากนั้นแล้วผลิตภัณฑ์ที่มีประสิทธิภาพควรทำงานได้ถึงในระดับใต้ชั้นผิวด้วย ยิ่งสำหรับผิวแพ้ง่ายแล้วนั้นควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ทำงานได้ในระยะยาว

เพื่อป้องกันการเกิดผิวแพ้ง่าย การเลือกใช้สบู่ที่มีความอ่อนโยน ประกอบกับครีมทาผิว อย่างเช่นผลิตภัณฑ์ในกลุ่มยูเซอริน เซนซิทิฟ สกิน ที่มีสารออกฤทธิ์ เด็กซ์แพนธีนอล และ กลีเซอริน เพื่อช่วยการทำงานของเกราะป้องกันผิวตามธรรมชาติ

สำหรับหนังศีรษะที่แพ้ง่าย ควรเลือกใช้แชมพูที่มีความอ่อนโยน อย่างเช่นผลิตภัณฑ์ยูเซอริน เดอร์โมคาพิลแลร์ พีเอช 5 มายด์ แชมพู