ผิวบอบบาง แพ้ง่าย รู้ได้อย่างไร ?
ผิวของเราเป็นอวัยวะที่มีความมหัศจรรย์ ผิวสุขภาพดี คือ การมีเกราะปกป้องผิว (Skin barrier) ที่แข็งแรง โดยจะมีขั้นตอนการทำงานของส่วนต่างๆ ที่สลับซับซ้อนในการสร้างสมดุลในผิว เพื่อปกป้องผิวจากสิ่งเร้าและปัจจัยทำร้ายผิวจากภายนอก โดยมีเซลล์ผิวและไขมันที่อยู่ในชั้นผิวซึ่งทำหน้าที่ไม่ต่างกับอิฐและปูนที่เรียงตัวกันอย่างเป็นระเบียบ เพื่อสร้างความมั่นคงและแข็งแรงให้กับโครงสร้างผิว ซึ่งหากเราไม่ดูแลจะทำให้เกราะปกป้องผิวอ่อนแอและส่งผลกระทบให้เกิด 4 ปัญหาผิว คือ ผิวแดง ผิวแห้งลอกเป็นขุย ผิวขาดน้ำ เป็นผดผื่นและไวต่อการระคายเคืองได้ง่าย และอาจมีปัญหาผิวอื่นๆ ตามมา
- ปัจจัยที่ส่งผลกระทบที่ทำให้ผิวบอบบาง แพ้ง่าย
ผิวบอบบาง แพ้ง่าย สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกช่วงอายุ มักพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย ในเด็กทารกและเมื่อเริ่มมีอายุ เพราะผิวเด็กทารกมีความหนาประมาณเศษ 1 ส่วน 5 ของผิวผู้ใหญ่ และเกราะป้องกันผิวยังไม่สามารถทำงานได้เต็มที่จึงทำให้เซนซิทิฟต่อสิ่งกระตุ้นได้ง่าย ส่วนผิวผู้ใหญ่นั้นเมื่ออายุมากขึ้น การทำงานของเกราะป้องกันผิวก็เริ่มเสื่อมสภาพลง ประกอบกับต้องเผชิญทั้งปัจจัยภายในและภายนอกที่เป็นสิ่งกระตุ้น จึงทำให้มีผลกระทบกับความสามารถของผิวในการป้องกันสิ่งที่ทำให้เกิดการระคายเคือง โดยปัจจัยภายในที่ส่งผลให้เกิดผิวบอบบางแพ้ง่าย ได้แก่
- ความแตกต่างของผิวหน้ากับผิวส่วนอื่นๆ เนื่องจากผิวหน้าต้องเผชิญกับปัจจัยกระตุ้นจากภายนอกอยู่เสมอ และผิวหนังกำพร้าบนผิวหน้าเรามีความหนาเพียงแค่ 0.02 มิลลิเมตร เมื่อเปรียบเทียบกับหนังกำพร้าบริเวณอื่นๆ ของร่างกายที่มีความหนากว่าถึง 5 เท่า หรือประมาณ 0.1 มิลลิเมตร จึงทำให้ผิวหน้าเป็นบริเวณที่เกิดปัญหาผิวบอบบาง อ่อนแอ ไวต่อการระคายเคืองได้ง่าย เมื่อใดก็ตามที่เกราะป้องกันผิวอ่อนแอ ไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ จะส่งผลให้เกิดการสูญเสียน้ำและเปิดโอกาสให้ปัจจัยภายนอกเข้ามาทำร้ายผิว โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเกิดขึ้นที่ผิวหน้าแล้วอาการมักจะรุนแรงและเห็นได้ชัดเจน
- ฮอร์โมนภายในร่างกาย จากการตั้งครรภ์ ในช่วงที่มีประจำเดือนหรือแม้แต่คนที่หมดประจำเดือนแล้ว ล้วนส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพในการปกป้องผิวจากการระคายเคืองได้เช่นกัน
- ผิวที่เริ่มมีอายุ มีแนวโน้มที่จะมีความอ่อนไหวและผิวบอบบางมากกว่าปกติ เพราะชั้นหนังกำพร้าที่บางลงและเกราะไขมันป้องกันผิวผลิตได้น้อยลง ไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ สารสำคัญในชั้นผิว เช่น กรดไฮยาลูรอน โคเอนไซม์ คิวเทน มีปริมาณลดลง ทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้นหรือเซลล์ผิวไม่สามารถสร้างเซลล์ผิวใหม่ได้ตามปกติ ทำให้เกิดปัญหาริ้วรอย เหี่ยวย่น ผิวแห้ง ผิวแดง หรือมีอาการคัน
- สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง อากาศหนาวมาก ทำให้ผิวสูญเสียความชุ่มชื้นได้ง่ายในขณะที่อากาศร้อนทำให้เหงื่อที่ออกมาและระเหย ทำให้ผิวระคายเคืองได้ง่าย การอยู่ในห้องแอร์ตลอดทั้งวัน หรืออยู่ในที่ที่มีความชื้นต่ำก็สามารถทำให้เกิดอาการแพ้ได้เช่นกัน
- รังสียูวีและมลภาวะ การที่ผิวหน้าต้องเผชิญกับแสงแดดหรือฝุ่น PM2.5 ก็ทำให้ผิวอยู่ในอาการเครียดและก่อให้เกิดอนุมูลอิสระที่เป็นตัวการทำร้ายผิวและทำให้เกราะป้องกันผิวอ่อนแอ
- ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว สารทำความสะอาดบางชนิดทำให้ไขมันธรรมชาติในผิวหายไป ส่วนน้ำหอม สี และแอลกอฮอล์ในผลิตภัณฑ์บางประเภทก็ทำให้ผิวระคายเคืองได้เช่นกัน
- การทำทรีทเม้นท์ เคมิคอล พีล การทำหัตถการบนใบหน้าและการใช้สครับขัดผิวหน้า จะทำให้ฟิล์มไขมันบางๆ ที่ปกป้องผิวหลุดออก นอกจากนั้นยังทำร้ายชั้นบนของหนังแท้ด้วย ถึงแม้การทำทรีทเม้นท์ประเภทนี้อาจมีประโยชน์ในการผลัดเซลล์ผิวที่ตายแล้วและช่วยลดเลือนริ้วรอยบางๆ ได้บ้าง แต่ก็มีข้อเสียคือทำให้เกิดการระคายเคืองต่อผิว โดยเฉพาะผิวบอบบางที่แพ้ง่ายอยู่แล้วด้วย
วิธีการดูแลและบรรเทาอาการผิวหน้าแพ้ง่าย
- การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ : ความเครียดและการนอนหลับไม่เพียงพอ เป็นอีกสองปัจจัยสำคัญที่ทำให้อาการผิวแพ้ง่ายปะทุขึ้นมาได้ โดยบางครั้งเมื่อควบคู่กับการรับประทานอาหารที่ขาดคุณค่าทางโภชนาการและการดื่มน้ำไม่เพียงพอ ก็จะทำให้ผิวที่แห้ง ขาดน้ำ และระคายเคืองอยู่แล้วเกิดอาการแพ้ขึ้น การเลือกรับประทานอาหารที่มีสารต่อต้านอนุมูลอิสระ อย่างเช่น วิตามินเอ ซี และ อี น้ำมันในพืชและปลา สามารถช่วยให้ผิวมีสุขภาพดีได้
- ทาครีมกันแดดเป็นประจำ แม้ในวันที่เมฆครึ้ม ผิวหน้าของเราก็ยังคงต้องเจอกับรังสียูวี ดังนั้นการหมั่นทาครีมกันแดดจึงเป็นสิ่งสำคัญ และควรหลีกเลี่ยงการออกแดดระหว่างเวลา 11.00 - 15.00 น. ควรเลือกครีมกันแดดที่ปราศจากสารระคายเคืองผิว เช่น น้ำหอมบางประเภท
- ดูแลและฟื้นบำรุงผิวอ่อนแอ ผิวบอบบาง แพ้ง่ายเพราะถูกกระตุ้นจากปัจจัยต่างๆ ที่ทำร้ายผิว สกินแคร์บำรุงผิวที่ใช้ควรมีส่วนผสมของสารสำคัญที่มีประสิทธิภาพในการช่วยลดอาการแพ้และระคายเคืองของผิวได้ดี เช่น
