สิวฮอร์โมน ส่งผลต่อผิวพรรณอย่างไร – รักษาสิวฮอร์โมนอย่างไรดี ช่วงมีประจำเดือน

สิวฮอร์โมน (Hormonal Acne) เมื่อพูดถึงสิวฮอร์โมนแล้ว หลายคนอาจจะนึกถึงหนุ่มสาววัย 15-18 ปี เนื่องจากเป็นช่วงอายุที่ฮอร์โมนกำลังพลุ่งพล่านและเติบโตอย่างเต็มที่ ความเปลี่ยนแปลงผันผวนของฮอร์โมนนี้ส่งผลให้เกิดปัญหาสิวขึ้น ซึ่งในความจริงนั้นสิวจากฮอร์โมนไม่ได้เป็นเพียงปัญหาของวัยรุ่นเท่านั้น แต่ยังสามารถพบได้ในทุกช่วงวัย ทั้งเพศหญิงและชาย ที่มีความเกี่ยวข้องกับระดับฮอร์โมนภายในร่างกาย เช่น การมีประจำเดือน หรือ หมดประจำเดือน แม้กระทั่งความเครียดก็ทำให้เกิดสิวฮอร์โมนได้ ซึ่งเราจะมาร่วมทำความเข้าใจถึง สาเหตุของการเกิดสิวฮอร์โมน และการดูแลรักษาสิวฮอร์โมน ว่าควรมีแนวทางอย่างไร

สิวฮอร์โมน มักจะเกิดขึ้นช่วงที่ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง ซึ่งสามารถเกิดเป็นสิวได้หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นสิวอักเสบ หรือสิวอุดตันทั้งมีหัวและไม่มีหัว ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล สามารถสังเกตุได้จากช่วงที่เกิดสิวที่จะมาเป็นรอบ เช่น ก่อนหรือหลังรอบเดือนในแต่ละเดือน และมักจะเกิดขึ้นซ้ำในบริเวณเดิมและจุดเดิม หรือเกิดทุกครั้งที่มีความเครียดสูงหรือเครียดสะสมมาเป็นเวลานาน ก็อาจจะทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุลจนเกิดสิวฮอร์โมน ได้เช่นกัน

สาเหตุของสิวฮอร์โมน นั้นมีมากมายหลายประการ แต่หลักๆแล้ว สิวฮอรโมน เกิดจากปริมาณฮอร์โมนที่ไม่สมดุลภายในร่างกาย เช่น เมื่อเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นร่างกายจะผลิตฮอร์โมนเพศชาย (Androgens) มากขึ้น ที่ชื่อว่าฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) ซึ่งสามารถกระตุ้นการผลิตไขมันในต่อมไขมันให้ผลิตไขมันส่วนเกิน (Seborrhea) เพิ่มมากขึ้น ผิวหน้าของหนุ่มสาวในช่วงวัยนี้จึงมีความมันเยิ้มมากขึ้น ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักที่สามารถนำไปสู่การเกิดสิวฮอร์โมนได้นั่นเอง

นอกจากนี้เราสามารถสังเกต สิวฮอร์โมน ได้ง่ายๆ โดยเริ่มจากสังเกตตัวเอง สิวฮอร์โมนมีลักษณะคล้ายสิวปกติทั่วไป แต่จะเกิดขึ้นในช่วงระยะเวลาเดิมๆ ซ้ำๆ เป็นประจำ เช่น สิวประจำเดือน ที่มักเกิดขึ้นก่อน หรือหลังมีประจำเดือน หรือช่วงระยะเวลาที่มีความเครียดสะสม จะส่งผลกระทบให้ฮอร์โมนในร่างกายแปรปรวนจนเกิดเป็นสิวขึ้น ซึ่งอีกนัยหนึ่งอาจเป็นสัญญาณเตือนถึงความไม่สมดุลของฮอร์โมนในร่างกาย

• สิวอุดตัน (Comedones) : เป็นรูปแบบของสิวที่เกิดขึ้นเมื่อรูขุมขนถูกอุดตันด้วยสิ่งสกปรกตกค้างและความมันประเภทสิวอุดตันประกอบด้วยสิวหัวขาว (Whiteheads) และสิวหัวดำ (Blackheads)
• สิวหัวขาว (Whiteheads) : เกิดจากเซลล์ผิวหนังเสียหลุดร่วงและสะสมภายในรูขุมขน ทำให้เกิดการอุดตันภายในรูขุมขน ซึ่งทำให้รูขุมขนปิดตัวและกลายเป็นจุดขาวๆ
• สิวหัวดำ (Blackheads) : เป็นผลมาจากปฏิกิริยาออกซิเดชันที่อุดตันอยู่ภายในรูขุมขน ซึ่งเมื่อออกซิเดชันตอบสนองกับอากาศ จะทำให้เปลี่ยนเป็นสิวที่มีลักษณะเป็นจุดดำๆ อยู่ภายในรูขุมขน หรือที่เรียกว่า สิวหัวดำนั้นเอง
• สิวอักเสบ (Inflammatory acne) : เป็นรูปแบบหนึ่งของสิวที่เกิดจากการอักเสบของรูขุมขน โดยประกอบด้วยสิวตุ่มนูนแดง (papules) และสิวหัวหนอง (pustules) ที่มีการอักเสบและบวมขึ้นบนผิวหนัง
• สิวตุ่มนูนแดง (Papules) : มักเกิดจากการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายต่อการอุดตันของความมันในรูขุมขน โดยมีขนาดเล็กหรือใหญ่กว่าก้อนสิวปกติ ตรงกลางของสิวจะเป็นตุ่มเนื้อเยื่อแดงซึ่งสามารถรู้สึกได้ว่าเป็นแผลอยู่บนผิวหนัง
• สิวหัวหนอง (Pustules) : มีลักษณะเป็นตุ่มแดงที่มีหัวหนองสีขาวหรือเหลืองภายใน เกิดจากการอักเสบของผิวหนังและการระคายเคืองที่ตรงกับรูขุมขนอาจมาพร้อมกับอาการอักเสบรอบๆ ตุ่มสิวเช่น ความร้อน บวม บางครั้งอาจเกิดริ้วรอยหรือแผลเป็นจุดด่างดําบริเวณสิวที่แตกออกมา
• สิวตุ่มแดงขนาดใหญ่ (Nodule) : เป็นรูปแบบของสิวที่มีความอักเสบรุนแรงและมีขนาดใหญ่กว่าสิวปกติ สิวตุ่มแดงมักเกิดจากการอักเสบลึกในชั้นหนังลึกของผิวหนัง โดยส่วนใหญ่เกิดจากการสะสมของเซลล์ผิวหนังที่ตายและสิ่งสกปรกภายในรูขุมขน ซึ่งทำให้เกิดการอักเสบอย่างรุนแรง อาจมีความเจ็บปวดและบวมรอบๆ ตุ่มสิว

แม้ว่าสิวที่เกิดขึ้นจะมีความคล้ายคลึงกัน แต่เราสามารถแยกสิวที่เกิดขึ้นปกติทั่วไป กับสิวฮอร์โมนได้ดังนี้

1. การใช้ยาทา รักษาสิวฮอร์โมน

การใช้ยาทาเพื่อรักษาสิว สามารถใช้เพื่อรักษาสิวได้ แต่ต้องใช้แบบถูกวิธี และควรอยู่ในการดูแลของแพทย์ผิวหนังอย่างใกล้ชิด อย่างการใช้ยาที่มีส่วนผสมของ

• Topical retinoids เช่น Tretinoin และ Adapalene ที่เป็นอนุพันธ์ของวิตามินเอ จะออกฤทธิ์ผลัดเซลล์ผิว ลดการอุดตัน หรือลดการอักเสบด้วย ใช้สำหรับรักษา สิวอุดตันและสิวอักเสบ
• Benzoyl Peroxide มีฤทธิ์ช่วยลดการอุดตันของรูขุมขน และช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
• Topical Antibiotic มีฤทธิ์ ฆ่าเชื้อแบคทีเรียบนผิวหนัง ควรใช้ควบคู่กับยา Benzoyl Peroxide เพื่อป้องกันเชื้อแบคทีเรียดื้อยา
• Azelaic acid เป็นยารักษาสิวอีกชนิดหนึ่งที่ใช้ผลัดเซลล์ผิว และมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย มักจ่ายยานี้เมื่อคนไข้เกิดอาการข้างเคียงจากยารักษาสิว Benzoyl Peroxide หรือ Topical retinoids

2.การฉีดสิว (Cortisone Injections)

การฉีดสิว (Cortisone Injections) เป็นวิธีการรักษาสิวฮอร์โมนโดยลดการระคายเคืองและปรับความตึงของผิวหนังเพื่อลดสิวอักเสบรุนแรงหรือสิวอุดตันที่เป็นก้อนแข็งอยู่ใต้ผิวหนัง

3.การใช้เลเซอร์และการบำบัดด้วยแสง (Phototherapy and Laser)

การใช้เลเซอร์และการบำบัดด้วยแสง (Phototherapy and Laser) เป็นวิธีการรักษาสิวฮอร์โมนที่ได้รับความนิยมในปัจจุบัน โดยการใช้เลเซอร์เข้าไปยับยั้งการทำงานของต่อมไขมันในผิวหนังและฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่เป็นต้นเหตุของการเกิดสิว

4. การใช้สารเคมีในการผลัดเซลล์ผิว (Chemical Peel)

การใช้สารเคมีที่ช่วยในการผลัดเซลล์ผิว (Chemical Peel) เป็นหนึ่งในวิธีการรักษาสิวฮอร์โมนในกลุ่มคนที่ไม่สามารถใช้ยาบางชนิดได้ สารเคมีนั้นจะช่วยในการผลัดเซลล์ผิวหนังชั้นนอกสุดออกมาเพื่อลดการอุดตันและการอักเสบในรูขุมขน ช่วยให้ผิวหน้าเรียบเนียนมากขึ้น

5. ปรึกษาแพทย์ผิวหนังหรือรับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ

การเข้ารับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อหาแนวทางในการดูแล รักษาสิวฮอร์โมนได้อย่างถูกต้องตามแต่ละชนิดของผิว เพราะปัญหา สิวฮอร์โมน มีสาเหตุมาจากปัจจัยภายในที่เป็นตัวกระตุ้นหลัก เบื้องต้นแพทย์อาจจะให้ใช้ยาใช้ภายนอก เช่น ยากลุ่ม Benzoyl Peroxide หรือยาทาภายนอกตัวอื่นๆ เพื่อช่วยในการรักษาสิวฮอร์โมน ซึ่งไม่แนะนำสำหรับผู้ที่อยู่ระหว่างการตั้งครรภ์ เพราะยารักษาสิวมีสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อการเติบโตของทารกในครรภ์ได้ จึงควรหลีกเลี่ยงยารักษาสิวทุกประเภท และให้แพทย์เฉพาะทางหรือสูตินรีแพทย์ของคุณแนะแนวทางในการรักษาสิวฮอร์โมนวิธีอื่นๆ แทน

สิวฮอร์โมน เป็นสิวที่เราหลีกเลี่ยงได้ยาก แต่เราสามารถดูแลตัวเองเพื่อป้องกันหรือช่วยลดการกระตุ้นให้เกิดสิวจากฮอร์โมนไม่ให้รุนแรงได้ เช่น

• ไม่บีบหรือ แกะสิว หรือสัมผัสหน้าบ่อยๆ
• ล้างทำความสะอาดผิวหน้าให้สะอาด ไม่ขัด หรือสครับแรงๆ
• ลดความเครียดด้วยการหากิจกรรมบำบัด ผ่อนคลายความเครียด นอนพักผ่อนให้มีคุณภาพ
• หลีกเลี่ยงอาหารที่กระตุ้นการเกิดสิว หรือกระตุ้นต่อมไขมันให้ทำงานหนักอย่างอาหารที่มีน้ำตาลสูง อาหารทอดและอาหารมัน
• แนะนำให้รับประทานอาหารให้ครบถ้วนทุกหมู่โภชนาการ เน้นผักผลไม้ที่มีไฟเบอร์สูง
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ก็จะช่วยลดโอกาสการเกิดสิวและลดระดับความรุนแรงของสิวจากฮอร์โมนได้

เพราะในช่วงที่ฮอร์โมนไม่สมดุล ผิวจะถูกกระตุ้นจากฮอร์โมน ทำให้ผิวหน้ามันได้ง่ายและมีอาการบวมที่ส่งผลให้รูขุมขนอุดตัน จนเกิดเป็นสิวฮอร์โมนได้ง่าย ดังนั้นการดูแลผิวภายนอกจึงต้องใส่ใจเป็นพิเศษ ทั้งการทำความสะอาดควบคู่กับการดูแลปัญหาสิวที่เกิดขึ้นEucerin PRO ACNE SOLUTION 3X TREATMENT GEL TO FOAM CLEANSER เจลล้างหน้าสำหรับคนเป็นสิว ที่ช่วยดูแลความสะอาดผิวเป็นสิว และช่วยขจัดสิ่งสกปรกและความมันส่วนเกินไปพร้อมๆ กับการลดการเกิดสิว ลดรอยสิว ผิวชุ่มชื้น เสริมปราการผิวให้แข็งแรง เนื้อโฟมฟองนุ่ม อ่อนโยนต่อผิวเป็นสิว และ Eucerin Pro ACNE SOLUTION SOS SERUM เซรั่มสำหรับคนเป็นสิว ที่คอยช่วยเติมความชุ่มชื้น ดูแลปัญหาสิวพร้อมควบคุมความมันส่วนเกินที่จะเกิดขึ้น ทำให้ปัญหาสิวลดลง ลดโอกาสการเกิดสิวซ้ำ ลดแบคทีเรียก่อสิว และดูแลปัญหารอยดำรอยแดงจากสิวได้พร้อมๆ กัน ช่วยจบปัญหาสิวใน 7 วัน ลดการอักเสบของสิวใน 8 ชม.

ฮอร์โมนและสิวมีผลต่อผู้ชายและผู้หญิงแตกต่างกันหรือไม่

ในช่วงวัยแรกรุ่นระดับฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) ซึ่งจัดเป็นฮอร์โมนเพศชายชนิดหนึ่งจะมีปริมาณเพิ่มขึ้นทั้งในชายและหญิง ในผู้ชายฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของอวัยวะสืบพันธุ์ ส่วนในผู้หญิงฮอร์โมนนี้จะเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและกระดูก นอกจากนี้ฮอร์โมนเทสโทสเทอโรนยังทำให้เกิดสิว ซึ่งเป็นเหตุผลที่ทำไมสิวฮอร์โมนจึงปะทุออกมามากในช่วงวัยนี้ ดังนั้นในช่วงวัยรุ่นถึง 70% ต้องรับมือกับปัญหาผิวมีแนวโน้มที่จะเกิดสิวฮอร์โมน

อย่างไรก็ตาม ในวัยผู้ใหญ่กว่า 40% (อายุ 25 ปีขึ้นไป) ก็ได้รับผลกระทบจากสิวฮอร์โมนเป็นครั้งคราวเช่นกัน*1 โดย 75-85% เป็นผู้หญิง*2 ความแตกต่างระหว่างระดับฮอร์โมนในผู้ชายและผู้หญิงคือ ในขณะที่ผู้ชายมีฮอร์โมนคงที่มากกว่า แต่ฮอร์โมนในผู้หญิงจะผันผวน โดยมีปัจจัยหลัก 3 ประการ ที่อยู่เบื้องหลังคือ ช่วงที่มีประจำเดือน, การตั้งครรภ์, การหมดประจำเดือน

*1 - Zouboulis, Hautarzt 2014 · 65:733–750.
*2 - Zeichner et al., J Clin Aesthet Dermatolog., 2017; 10 (1): 37-46 and Holzmann, Sharkery, Skin Pharmacol Physiol 2014; 27: 3-8

ประจำเดือนมีผลกระทบจากฮอร์โมนหรือไม่

ตามการศึกษาทางด้านผิวหนังพบว่า 60% ของผู้หญิงเป็นสิวฮอร์โมนรุนแรงขึ้นใน ช่วงมีประจำเดือน*3 เนื่องจากในช่วงที่มีประจำเดือนระดับฮอร์โมนจะมีโอกาสแปรปรวนมากที่สุด และมีสิวเพิ่มขึ้นเป็นพิเศษในช่วงมีประจำเดือน โดยปกติรอบเดือนมีระยะเวลา 28 วัน (นับจากวันแรกของการมีประจำเดือนและสิ้นสุด 1 วัน ก่อนที่จะมีเลือดประจำเดือนอีกครั้ง) โดยในแต่ละวันระดับฮอร์โมนจะแตกต่างกัน

วันที่ 1 - 14 : ในช่วงนี้ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่มีหน้าที่กำหนดลักษณะความเป็นหญิงจะมีระดับที่มากกว่าฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone) ส่งผลให้ผิวดูสวย และเปล่งปลั่ง

วันที่ 14 - 28 : ระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนเพิ่มสูงขึ้นกว่าเอสโตรเจน เพื่อทำให้เกิดการหนาตัวของผนังมดลูก แต่เมื่อถึงเวลาที่ประจำเดือนมา ทั้งระดับเอสโตรเจน และโปรเจนเตอโรนจะลดต่ำลง ส่งผลให้ผนังมดลูกสลายตัวออกมาเป็นประจำเดือน และทำให้ฮอร์โมนเทสโทสเทอโรนซึ่งเป็นฮอรโมนเพศชายมีอยู่ในปริมาณที่สูงกว่าจึงกระตุ้นการผลิตน้ำมันบนใบหน้า ส่งผลให้เกิดสิวฮอร์โมน

*3 - http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/features/period#1

สิวในระหว่างตั้งครรภ์เกิดช่วงไหนบ้าง

การตั้งครรภ์เป็นอีกช่วงเวลาที่ฮอร์โมนมีความผันผวนซึ่งอาจทำให้เกิดสิวฮอร์โมนได้
มากกว่าครึ่งหนึ่งของหญิงตั้งครรภ์ประสบปัญหาสิวฮอร์โมนในระหว่างตั้งครรภ์เป็นครั้งคราว*4 คนที่เป็นสิวง่ายมักมีปัญหาสิวจากฮอร์โมนในช่วงตั้งครรภ์ และถึงแม้ว่าผู้หญิงบางคนไม่เคยมีสิวมาก่อนก็อาจจะพบปัญหานี้ครั้งแรกในช่วงตั้งครรภ์*4
ระดับฮอร์โมนที่อยู่ในระดับสูงสุดในช่วง 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์) โดยมีงานวิจัยกล่าวว่าถ้าหากไม่พบอาการผิดปกติของสิวฮอร์โมนในช่วง 3 เดือนแรก โอกาสในการเกิดสิวฮอร์โมนก็จะค่อนข้างน้อยในช่วงเวลาที่เหลือของการตั้งครรภ์ ในความเป็นจริงแล้วการเป็นสิวฮอร์โมนในระยะตั้งครรภ์สามารถปะทุออกมาทั้งในระหว่างการตั้งครรภ์หรือหลังคลอด ในทางตรงกันข้ามผู้หญิงบางคนที่มีผิวเป็นสิวง่ายยังพบว่าผิวเรียบเนียนขึ้นในระหว่างตั้งครรภ์ก็ได้เช่นกัน

*4 - http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/acne-during-pregnancy-treatments-causes#3

เพราะอะไร? หมดประจำเดือนแล้วแต่ยังเป็นสิวอยู่ 

ผู้หญิงหลายคนพบปัญหาผิวขณะเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน เช่น ผิวแห้ง, ผื่น, ผิวไวต่อสิวมากขึ้น และแม้แต่เริ่มเป็นสิว ปัญหาเหล่านี้อาจเกิดจากความผันผวนของฮอร์โมนเช่นเดียวกับการมีสิวประจำเดือนและสิวที่เกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ โดยเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน ร่างกายของผู้หญิงจะมีการเปลี่ยนแปลงอย่างมาก เนื่องจากฮอร์โมนเพศหญิงอย่างเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนเริ่มผลิตในปริมาณที่น้อยลง ทำให้เกิดอาการต่างๆ ได้แก่ ร้อนวูบวาบ รอบเดือนผิดปกติและปัญหาผิว ผิวหนังสูญเสียความสามารถในการเก็บความชุ่มชื้น และผิวจะใช้เวลานานกว่าในการสร้างใหม่และรักษาตัวเอง ผิวจะบางและยืดหยุ่นน้อยลง และส่งผลให้ผิวบอบบาง แห้งและไวต่อการเกิดสิว ซึ่งหากเรามีวิธีการดูแลและฟื้นบำรุงผิวเป็นอย่างดีก็จะช่วยให้เกราะปกป้องผิวแข็งแรง เป็นการช่วยดูแลปัญหาผิวที่ไม่อาจควบคุมนี้ได้อีกหนึ่งหนทาง

สิวฮอร์โมน จึงไม่ได้เป็นเพียงแค่ปัญหาสิวสำหรับวัยรุ่น สิวประจำเดือน หรือสิวที่เกิดขึ้นระหว่างการตั้งครรภ์เท่านั้น แต่พฤติกรรมบางอย่างในชีวิตประจำวันก็เป็นสิ่งที่กระตุ้นให้ระดับฮอร์โมนเกิดการแปรปรวนได้เช่นกัน เมื่อเราไม่สามารถที่จะควบคุมฮอร์โมนในร่างกายได้ แต่เราสามารถหลีกเลี่ยงความเครียด อาหาร หรือปัจจัยกระตุ้นที่ทำให้ฮอร์โมนไม่สมดุล และหมั่นดูแลผิวหน้าอย่างสม่ำเสมอ ไปจนถึงการเลือกผลิตภัณฑ์รักษาสิวให้เหมาะสม และการรักษาความสะอาดที่เป็นหัวใจหลักของการดูแลรักษาสิวฮอร์โมนและสิวอักเสบขั้นพื้นฐานที่ไม่ว่าใครก็ทำตามได้ง่ายๆ